Geschreven voor buitenstaander en binnenstaander?
UTRECHT – De commentaren bij de Nieuwe Bijbelvertaling in de NBV Studiebijbel zijn vooral geschreven vanuit het perspectief van een buitenstaander, vindt prof. dr. Patrick Chatelion Counet, bijzonder hoogleraar Bijbel en cultuur.
Daarmee bewandelen de schrijvers een veilige weg, ,,maar wel een weg die in de Bijbel zelden of nooit bewandeld wordt”. Dat zei Chatelion Counet, bijzonder hoogleraar Bijbel en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam, donderdagmiddag bij de presentatie van de NBV Studiebijbel in Utrecht. Dat is de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004 met uitleg, achtergronden en illustraties, zoals ook de Statenvertaling uit de zeventiende eeuw met kanttekeningen verschenen. Aan de nieuwe Studiebijbel is enkele jaren gewerkt door een team van zestig theologen en wetenschappers.
De hoogleraar sprak over een binnen- en een buitenperspectief en vergeleek dat met een oude stad met een binnen- en een buitenring. Die buitenring is nieuw, maar de binnenring is weggevaagd. De neutronenbom van de secularisatie is op de binnenstad gevallen. ,,U kent het effect van een neutronenbom. Hij doodt alle leven in een bepaald gebied, maar gebouwen, monumenten en woonhuizen blijven onbeschadigd overeind. Zo is het ook met de secularisatie. De gelovigen worden weggevaagd, maar kathedralen en kerkmonumenten en ook het monument Bijbel blijven onbeschadigd.”
Aan de hand van enkele voorbeelden uit de nieuwe commentaren, die Chatelion Counet vergeleek met de Statenvertaling met kanttekeningen, stelde hij dat het perspectief van binnenuit lijkt te zijn weggevallen. Dat bevreemdt hem.
,,Het consequent inruilen van binnenperspectief voor buitenperspectief betekent dat we ten opzichte van bijvoorbeeld de Statenvertaling 180 graden om zijn. Het doet me wel vragen naar de specifieke status van de christelijke theoloog en de christelijke exegeet. Wat onderscheidt hen van profane historici, profane sociologen en profane literatuurwetenschappers? Toch minstens, lijkt mij, dat ze in staat zijn het binnenperspectief van hun religie te verwoorden. Je kunt het lichaam beschrijven, maar daar raak je de ziel niet mee. Het lijkt soms wel of zelfs theologen niet meer weten wat ze nog moeten geloven. Wegvluchten in een buitenperspectief is dan dé oplossing. Objectiviteit, afstandelijkheid en informatieverschaffing.”
De Bijbel zelf bewandelt een andere weg, vindt de hoogleraar. ,,De Bijbel tuchtigt zijn lezers. Zij gebruikt woorden als spijkers en slaat die in het lichaam en de ziel van haar toehoorders. De uitnodiging die de Studiebijbel doet, mag soms wel iets meer overgaan in uitdaging. De Bijbel is een aanval. Een aanval op het meeste van wat de huidige moderne tijd te bieden heeft. En dat is studie waard.”
De NBV Studiebijbel is donderdagmiddag in de Utrechtse Geertekerk overhandigd aan vertegenwoordigers uit kerk, onderwijs en wetenschap. Ds. Arenda Haasnoot, vice-voorzitter van de Protestantse Kerk in Nederland, toonde zich tevreden met de keuze voor de Godsnaam JHWH. ,,Iedere lezer kan nu in feite zelf kiezen hoe hij of zij de Godsnaam wil lezen: Eeuwige, Aanwezige, De Naam, de Onnoembare etc.”