Dit jaar is het 400 jaar geleden dat Blaise Pascal (1623-1662) is geboren. Om precies te zijn, zijn geboortedag was op 19 juni.
Paus Franciscus publiceerde over hem een apostolische brief: Lettera Apostolica Sublimitas et miseria hominis del Santo Padre Francesco nel IV centenario della nascita di Blaise Pascal.
Veel van wat Blaise Pascal betekende wordt in deze brief duidelijk.
Hij was een groot denker met een sterk geloof.
Hij verbond wetenschap en geloof.
Als gelovigen mogen we de ratio niet uitschakelen.
Het hart heeft de rede nodig.
Maar ook omgekeerd: de wetenschap heeft het geloof nodig. Het geloof, bijvoorbeeld een christelijke ethiek, kan de wetenschapper wijzen op de grenzen van de wetenschap. Pascal ontdekte die grenzen en kwam tot het inzicht dat ware kennis niet door het denken wordt bereikt, maar door openbaring. Niet dat het denken daarmee wordt uitgeschakeld, maar het wordt bewogen, in werking gezet door inzichten of ingevingen die de mens binnenvallen als een lichtstraal van boven.
Die ware, ultieme kennis valt voor een mens overigens nooit te vatten in begrippen. Een intense mystieke ervaring van een dergelijk inzicht onderging Pascal in de nacht van 23 op 24 november 1654.
In een korte tekst die na zijn dood op een klein stukje papier gevonden werd, ingenaaid in zijn kleding, schrijft hij over zijn mystieke ervaring.
Hij gebruikt hiervoor niet begrippen uit de wetenschap en de filosofie maar korte woorden als uitingen van intense vreugde: VUUR … Zekerheid. Gevoel. Vreugde. Vrede.
Na deze ervaring gaat hij wonen bij het klooster Port-Royal des Champs, waar zijn zuster Jacqueline was ingetreden. Niet alleen Pascal en vele andere Franse mannen en vrouwen verbonden zich met Port-Royal.
Ook onze kerk raakte betrokken door haar controverse met de Jezuïeten, maar ook vanwege het geestelijke leven van de zusters en de geschriften van hun sympathisanten.
Het jubileumjaar van Pascal is voor het team van pastoors van onze parochie reden om aandacht te geven aan het religieuze erfgoed van Port-Royal.
Dat erfgoed zou je kunnen indelen in stoffelijk en onstoffelijk.
Onder het stoffelijke erfgoed vallen bijvoorbeeld overblijfsels van Port-Royal die te vinden zijn in altaren van meerdere oudkatholieke parochiekerken, ook in het altaar van de Utrechtse Ste. Gertrudiskathedraal.
Ook vallen daaronder de schilderijen en vele theologische boeken die zijn meegenomen door Fransen, die naar de Republiek der Nederlanden kwamen en hun toevlucht vonden in de kerk van Utrecht.
Het onstoffelijke erfgoed bestaat uit bepaalde liederen en gebeden of meditatieve overwegingen, die tot in de 20ste eeuw door de gelovigen werden gelezen ter voorbereiding op de communie.
Ze komen voort uit een devotionele praktijk waarin men zich richt op Jezus Christus en hem ontmoet in het sacrament van de eucharistie als onze Heer en Heiland. Je kan gerust zeggen dat de mystieke ervaring van Pascal ook bij het religieuze erfgoed van de kerk hoort.
Daarom hebben pastoor Louis en ik het voornemen om in de nacht van 23 en 24 november 2023 in de Ste. Gertrudiskathedraal een ‘nacht van het vuur’ te organiseren.
We zijn momenteel bezig met het verzamelen van ideeën voor de invulling van deze nacht van vuur.
Suggesties zijn welkom.
Pastoor Henk